Бүсгүй үзэсгэлэнтэй, уян налархай, талхны өнгө шиг зөөлөн арьс, ногоон бүйлс шиг нүдтэй, нуруундаа хүрсэн шулуун хар үстэй, Андын нурууных гэхээс илүүтэй Индонезийнх байж болох өнө эртний гялбаатай. Тэрээр тун ч донжтой хувцаслажээ. Шилүүсний арьсан хүрэм, цайвар өнгийн цэцэгтэй жинхэнэ торгон цамц, барзгар гадаргуутай даавуун өмд, мөлхөө ягаан цэцгийн өнгөтэй тэгш ултай гутал өмсжээ. Парисын Шарль де Голь нисэх буудлаас Нью-Йоркийн онгоцонд суухаар дугаарлан зогсож байхдаа эрслэнгийн нууцлаг алхаагаар хажуугаар зөрж өнгөрсөн энэ бүсгүйг хараад "Өмнө нь би ийм үзэсгэлэнтэй бүсгүйтэй таарч байсан юм уу" хэмээн бодож амжлаа. Нэг хоромхонд л оршсон тэрхүү ер бусын үзэгдэл танхимын олон хүний дунд уусан алга боллоо.

Өглөөний есөн цаг болж байв. Урд шөнөөс эхлэн цас орж, хотын замын хөдөлгөөн улам шигүү болж, хурдны замын урсгал бүр удааширчээ. Ачааны том машинууд замын хажуугаар эгнэж, жижиг тэргүүд цасан дээгүүр утаа савсуулан хий эргэж байв.

Харин нисэх буудлын танхимд амьдрал хавраараа ургэлжилж байсан юм.

Би буртгэл дээр арван нэгэн тавдангийнхаа Ъкингийн талаар бараг нэг цаг маргалдсан голланд хогшин эмэгтэйн ард зогсож байлаа. Би бур залхаж эхэлж байхдаа намайг амьсгаагуй гелийлгеж орхисон тэрхуу хоромхон зуурын гайхалтай узэгдлийг харсан. Тиймээс негее хэруул хэрхэн тегссенийг анзаарсангуй, буртгэлийн ажилтан эмэгтэй намайг зэмлэн дуудах хуртэл уулэн дээр хевж явсан юм. Би туунээс уучлал эрээд ”Та анхны харцаар дурладаг гэдэгт итгэдэг уу?” хэмээн далимдуулан асуувал ”Мэдээж, итгэлгуй яахав. Уунээс еер дурлал гэж байдаггуй” хэмээн эмэгтэй хариулав. Тэрээр цахимбарын дэлгэц руу анхааралтай харэк байснаа ”Ямар суудалд тухалмаар байна, тамхилдаг, эсвэл тамхигуй?” хэмээн асуулаа.

-Ямар ч байсан яахав. Тэрхуу арван нэгэн тавдантай хатагтайгаас хол бол аль нь ч хамаагуй хэмээн хичээнгуйлэн хуслээ.

Бусгуй дэлгэцээс хараа салгалгуйгээр найрсгаар инээмсэглэв.

-Нэгийг нь сонгоно уу, гурав, дерев, эсвэл долоо. Дерев.

Тэрээр ялан дийлсэн оч гялбуулан инээмсэглээд,

-Энд арван таван жил болоход долоог сонгосонгуй анхны тохиолдол боллоо гэв.

Буртгэлийн ажилтан тасалбар дээр суудлын дугаарыг бичээд паспортын хамт над руу сарвайхдаа анх удаа усан узмийн енгетэй нудээрээ над руу харсан ч негеэ узэсгэлэнт бусгуй нудний буланд дахин харагдсан тул би сатаараад байж чадсангуй. Нисэх буудал денгеж сая хаагдаж, бух нислэг хойшилсныг тэр уед л анзаарав.

-Хэзээ болтол хойшилчхов?

-Бурхныг хусэх хуртэл. Энэ жилийн хамгийн их цас енее еглее орсныг радиогоор сая зарлалаа хэмээн бусгуй инээмсэглэн хариуллаа. Тэр алджээ. Суулийн зуун жил ороогуй их цас байсан юм. Гэсэн хэдий ч нэгдугээр зэрэглэлийн хулээлгийн танхимд амьд сарнай цэцэглэн, хуурцгийн хегжим зохиогчдынхоо цар хурээг илтгэн тун ч сонсголонтой эгшиглэж, жинхэнэ хавар болж байсан юм. Гэнэт энэ танхим негеэ узэсгэлэнт бусгуйд хамгийн тохиромжтой хоргодох байр болно доо гэж бодоод аймхай зоригтоо хетлуулэн бусгуйг еер танхимаар хайж узэв. Гэвч ихэнх нь англи хэл дээр сонин уншиж бодит амьдралд автсан эрчууд байх бегеед эхнэрууд нь том шилэн цонхоор цасанд боогдсон онгоц, местсен уйлдвэр, арсланд эзлэгдсэн Ройси хендийг ажиглангаа еер эрчуудийг бодон суух аж. Удээс

хойш танхимд нэгээхэн ч сул зайгуй, тэвчихийн аргагуй бугчим болсон тул амьсгалахаар гарлаа.

Танхимаас гарахад аймшигтай дур зураг харагдав. Бух л терлийн хумуус нийтийн хулээлгийн танхимыг дуургэн бугчим хонгилоор нь тэрийн хэвтэцгээж, зарим нь шатан дээр зуурмэглэж,

81

хуухдууд, тэжээмэл амьтад болон аяллын эд зуйлс нь шалаар нэг таран хеглерчээ. Хоттой харилцаа холбоо тасарч, тунгалаг хуванцар ордон цасан шуурган дунд гацсан агаарын асар том бухээг мэт болжээ. Негее хеерхен бусгуй энэхуу замбараагуй олон хуний дунд хаа нэгтээ байгаа даа гэсэн бодлоос зайлж чадсангуй. Хееруу бодол маань туунийг дахин олж харах урам зориг егсен

ЮМ.

Удийн хоолны цаг болоход бид суйрлийн байдалд орсноо хулээн зевшеерехеес аргагуй болов. Нисэх буудал дээр байдаг долоон зоогийн газар, кофе уйлчилгээ, уушны газар дуурэн халгиж, дугаарласан хумуусийн цуваа эцэс тегсгэлгуй болж ирэв. Гурван цагийн дотор л уух ч, идэх ч юм юу ч улдээгуй тул хаахаас еер арга улдсэнгуй. Дэлхийн енцег булан бурээс ирсэн нь гарцаагуй хуухдууд нэгэн зэрэг уйлалдаж, шоргоолж мэт язганах уй олон хунээс мал сургийн унэр ханхалж эхэллээ. Би гагцхуу зен билигтээ найдахаас еер аргагуй болов. Тэрхуу дажин дундаас идчихээр ганц юм олж авсан нь хуухдийн дэлгуурийн хамгийн суулчийн хоер аяга мехеелдес байлаа. Зоогийн газрын зеегчид сандлуудыг хелийг нь дээш харуулан ширээн дээр тавьж байх зуур би лангууны амне сууж, цаад талын толинд еерийгее харж байгаад мехеелдсее бага багаар тамшаалан идлээ. Узэсгэлэнт бусгуйг сэтгэлдээ тесеелсеер хатуу цаасан аягыг цоортол, цаасан халбагыг салмартал идэж дуусгалаа. еглеений арван нэгэн цагт Нью-Йорк руу нисэх ёстой байсан онгоц оройны найман цагт хеерев. Арай гэж онгоцондоо ортол нэгдугээр зэрэглэлийн зорчигчид аль хэдийнээ суудлаа эзэлж, уйлчлэгч бусгуй намайг хетелсеер суудал дээр минь авчирлаа. Би зугээр л хешиж хоцров. Хажуугийн суудалд, цонхны дэргэд енеех хеерхен бусгуй туршлагатай аялагчийн ид хаваар байрлалаа эзэлж байх нь тэр. ”Хэзээ нэгэн цагт энэ тухай бичвэл хэн ч надад итгэхгуй байх даа” гэж бодож амжив. Би ээрч тугдрэн шийдэмгий бус мэндэлсэн ч тэрээр сонссонгуй бололтой. Бусгуй тэр суудал дээр олон жил амьдрах гэж байгаа юм шиг бух зуйлийг байранд нь эмх цэгцтэй тавьж, бугдийг гар дор бэлэн байлгадаг хамгийн зохистой гэр орон шиг л болгожээ. Энэ хооронд онгоцны ахлах уйлчлэгч угталтын

оргилуун дарс авчирлаа. Би бусгуйд дамжуулж егехеер нэг хундага дарс авсан ч цагаа олж зогтусав. Тэрээр уйлчлэгчид хандан нэг аяга ус авчирч егехийг хусээд эхлээд надад ул ойлгогдом франц хэлээр, дараа нь тун энгийн англи хэлээр нислэгийн турш битгий сэрээгээрэй гэж хэлжээ. Тууний нухацтай, зеелхен дуу хоолойноос дорнын гуниг цахилаад енгерсен юм.

Ус авчирч егехед тэрээр эмээ нарын авдар мэт зэс булантай гоёлын авдар гарган евер дээрээ нээгээд янз бурийн енгетэй жижиг хайрцгуудын нэгээс шаргал енгетэй шахмал эм гаргаж ирлээ. Туунийг мэндлэхээс эхлээд бугдийг жин тан бэлдчихсэн мэт бугдийг тайван, эвлэгхэн хийх

аж. Эцэст нь цонхны хешгийг буулгаж, суудлын тушлэгээ налуулаад, гутлаа тайлалгуй хенжил немерч, нудний хаалт зуугээд над руу нуруугаа харуулан суудал дээрээ хажуу талаараа эвхрэн унтаад егев. Тэрээр амьсгалах ч угуй байгаа мэт, огтхон ч хедлелгуй Нью-Йорк хуртэл менхийн найман цаг, арван хоёр минутын турш ийнхуу нойрссон юм.

Бас л зудэргээтэй нислэг байлаа. Байгаль дэлхий дээр сайхан бусгуйгээс еер сайхан зуйл байдаггуй гэдэгт ургэлж итгэж ирсэн миний бие болоод сэтгэл хажууд минь зуурмэглэх энэхуу улгэрийн оршихуйн илбэнд авталгуй нэг ч хором

байж чадсангуй. Агаарын хелег хеерев уу, угуй юу ахлах уйлчлэгч эрэгтэй алга болж, эелдэгхэн уйлчлэгч бусгуйгээр солигджээ. Тэрээр амны цаас, чийгшуулэгч алчуур болон хегжим сонсох чихэвч егех гэж миний узэсгэлэн гоог сэрээх гээк оролдов. Битгий сэрээгээрэй гэсэн хусэлтийг нь уйлчлэгч бусгуйд дамжуулж хэлсэн ч тэрээр еереес нь сонсохыг хусжээ. Би ”Оройн хоол ч идэхгуй гэсэн” хэмээн уйлчлэгчид учирлалаа. Тэрээр ахлахаасаа уунийг асууж баталгаажуулах хэрэг гарсан ч ”Наад бусгуй чинь намайг битгий сэрээгээрэй гэдэг анхааруулгыг хузуунээсээ зуугээгуй л байна шуу дээ” хэмээн намайг зэмлэсэн юм.

Гоо бусгуй сэруун байсан бол туунд хэлэх сэн гэж бодсон угээ еертее хэлсээр би ганцаараа оройн хоолоо идлээ. Тэрээр тун ч гун, амттай нойрсож байсан тул заримдаа негее уусан эм нь нойрсуулах ш, ухуулэх эм байсан юм биш биз гэж бодоход хургэсэн билээ. Би юм уух бурдээ хундагаа ергеед,

-Чиний эруул мэндийн телеэ, хеерхен бусгуй минь! гэж хэлж байлаа.

Оройн хоолоор уйлчилж дуусаад гэрлийг унтрааж, дэлгэцэд хэнд ч хэрэггуй кино тавьж бид хоёулхнаа дэлхийн тунэр харанхуйд улдлээ. Зууны хамгийн том цасан шуурга енгерч, Атлантын далайн уудам, тунгалаг биш, ухуулэх эм байсан юм биш биз гэж бодоход хургэсэн билээ. Би юм уух бурдээ хундагаа ергеед,

-Чиний эруул мэндийн телеэ, хеерхен бусгуй минь! гэж хэлж байлаа.

Оройн хоолоор уйлчилж дуусаад гэрлийг унтрааж, дэлгэцэд хэнд ч хэрэггуй кино тавьж бид хоёулхнаа дэлхийн тунэр харанхуйд улдлээ. Зууны хамгийн том цасан шуурга енгерч, Атлантын далайн уудам, тунгалаг шене айлчилж, агаарын хелег оддын дунд хеделгеенгуй зогссон мэт. Энэ мечид би туунийг сеем сеемеер тухтай нь аргагуй ажиглав. Тэгэхэд миний олэк харж чадсан амьдралын цорын ганц тэмдэг нь бусгуйн магнай дээгуур енгерч буй, усан дээрх уул мэт санагдах зууд нойрны суудэр байсан юм. Хузуунд нь зуулттэй нарийхан гинж алтан шаргал арьснаас нь бараг ул ялгарна. Ээмэгний нухгуй еегуй цэвэрхэн чих, эруул саруулыг илтгэх ягаан хумс, зуун гарт нь гоёл чимэггуй дан бегж байх аж. Хорь хурээгуй гэдэг нь харваас илт, тэр бегж нь хуримынх биш, тур зуурын суйн бегж байж таарна хэмээн би еерийгее тайвшруулав. Оргилуун дарсыг хундаганд хеесруулэн хийхдээ ”Хулээтэй гараас минь тун ойрхон хаягдал мартагналын унэнч хонхорт чи тайван, итгэлтэй нойрсож байгааг мэдэхээр...” гэсэн Херардо Диегогийн гайхалтай шулгээс дотроо эш татан бодолд автлаа. Дараа нь сандлынхаа тушлэгийг туунийхтэй зэрэгцуулэн налуулсанд эхнэр, нехрийн ерген орон дээр хамт хэвтэж байгаа мэт боллоо. Амьсгалынх нь чимээ дуу хоолойнх нь онготэй ижилхэн, арьснаас нь зевхен тууний гоо узэсгэлэнгийнх байж болох энхрий унэр ханхлах аж. Надад итгэмээргуй санагдаж байлаа. Киотогийн баян евгечууд асар их менге телж хар тамхинд мансуурсан хамгийн хеерхен, нуцгэн охидыг яг хажуугаас нь ажиглан, еерсдее тэр л орон дотор загас наадуулахын телее амь тавин тэчъяаддаг тухай Ясунари Кавабатагийн гайхалтай зохиолыг енгерсен хавар уншсан юм. Тэдгээр евгечууд охидыг сэрээдэггуй, гар хурэх гэж ч оролддоггуй, учир нь нойрсож буйгаар нь л харж таашаал авах гол зорилготой. Тэнгэрийн шенэ узэсгэлэнт бусгуйн зуудийг манан зэрэгцээд хэвтэж байхдаа тэрхуу зенег таашаалыг ойлгосон тедийгуй еерийн биеэр бурэн амссан билээ.

”Хэн уунд итгэх сэн билээ дээ. Би бол ийм ендерт гарсан япон евген” хэмээн дарсанд хеерсен сэтгэл минь надад шивнэв.

Дарснаас болсон уу, дуугуй, уйтгартай киноноос болсон уу, ямар ч байсан хэдэн цаг унтаад сэртэл толгой евдеж байна. Ариун цэврийн ерее руу явлаа. Хоер суудлын ард арван нэгэн тавдангийн хегшин суудал дээрээ хелее эвгуй алцайн хэвтэж байлаа. Тулааны талбарт мартагдсан ухдэл мэт. Голын хонгилын яг дунд, шалан дээр енге енгийн хэлхээсэн зуулттэй ном уншдаг нудний шил нь хэвтэх агаад харамч жаргалдаа нэг хором еерийгее баясгаад тэдгээрийг дээш нь авсангуй.

Хэтрүүлсэн дарсыг биеэсээ гаргаж хөнгөрсний дараа жигшүүртэй муухай царайгаа толинд хараад би бээр өөрөө өөрөөсөө давхийн цочиж, хайрын шаналал ямар өршөөлгүй байдгийг ойлгон уймрав. Онгоц өндрөө аван эгцрээд хамаг хурдаараа ниссээр... ”Суудалдаа эргэн сууж бэхэлгээгээ хийнэ үү” гэсэн гэрэл аслаа. Би суудал руугаа яарч бурхнаас илгээсэн агаарын сэгсрэлт үзэсгэлэнт бүсгүйг сэрээгээд зогсохгүй тэрээр айдсаас зугтаахдаа өвөрт минь наалдан хоргодоосой хэмээн мөрөөдөв. Яарч явахдаа голланд хөгшний нүдний шилийг золтой л гишгэчихсэнгуй. Гишгэсэн бол баярлаад өнгөрөх байв. Гэвч би эргэж алхаад нүдний шилийг нь авч өвөр дээр нь тавихдаа тэр хөгшин надаас өрсөж дөрөв дугаарын суудлыг сонгоогүйд талархал илэрхийлэв.

Гоо бүсгүйн нойр үнэхээр дийлдэшгүй ажээ. Онгоц сэгсрэлтийн бүсээс гарч намуухан болоход ямар ч хамаагүй шалтгаанаар туунийг сэрээе, уурласан ч хамаа алга, нислэгийн үлдэж буй хугацаанд сэрүүн байхыг нь харъя, би эрх чөлөөгөө, магадгүй залуу насаа ч эргүүлэн олж авах юм билүү гэж бодсон ч энэ хүслээ тогтоон барихаас өөр аргагүй болов. Түүнийг сэрээж нэг л түвдсэнгүй. ” Чөтгөр ав. Би яагаад үхрийн ордод төрөөгуй юм бэ” хэмээн өөртөө ихэд уурсангуй хэллээ. Мөдхөн газардах гэж байна хэмээн зарласны дараа бүсгүй хэний ч тусламжгүй өөрөө сэрэхэд сарнайн дэлбээн дээр нойрссон юм шиг шинэхэн, тун ч үзэсгэлэнтэй харагдав. Зөвхөн тэр агшинд л хөрш суудлын зорчигчид эл дол болсон хөгшин хосууд шиг сэрэхдээ өглөөний мэнд мэдэхгүй байгааг анзаарлаа. Гоо бүсгүй ч бас мэндэлсэнгүй. Нүдний хаалтаа авч гэрэл цацруулсан нүдээ нээгээд, түшлэгээ тэгшлэн хөнжлөө нэг тийш нь шидээд толгойгоо нэгэнтээ сэжсэнд ус гэзэг нь аяндаа эв зүйгээ олов. Бүсгүй авдраа өвөр дээрээ тавьж тун шаламгай нүүрээ будаад онгоцны хаалга нээгдэх зуур над руу харах завдал ч болсонгүй. Дараа нь шилүүсний арьсан хүрмээ өмсөж, миний дээгүүр бараг л харайж гарахдаа цэвэр латин америкийн испани хэлээр уучлал гуйгаад баяртай ч гэсэнгүй, ядаж бидний жаргалтай шөнийн төлөө миний хийсэн их үйлсэд ч талархсангүй Нью-Йоркийн шигүү барилгууд дээр тусах нар луу уусан алга боллоо.